Taalvermenning

Zonder het te beseffen spreken Amerikanen een aardig woordje Nederlands. Hun taal is al eeuwen doorspekt met Hollandse elementen. Op het eerste gehoor zou je het niet zeggen, maar het Amerikaans zit vol woorden van Nederlandse herkomst.

In de titel van haar nieuwe boek ’Yankees, cookies en dollars’ geeft taalkundige Nicoline van der Sijs er al meteen drie prijs. ’Yankees’ komt om te beginnen van ’Jan-Kees’. Nederlandse kolonisten die in de 17de eeuw naar Nieuw-Nederland (het huidige New York) trokken, heetten vaak Jan of Kees. Hun Britse concurrenten noemden hen daarom spottend ’Jan-Kezen’. In vertaalde vorm: ’Yankees’. Bepaald geen naam van een roemruchte indianenstam dus, zoals lange tijd gedacht.

De opgetekende woorden drongen vooral de taal binnen via de eerste golf Nederlandse immigranten uit de 17de en 18de eeuw. Behalve de ’Yankees’ stammen ook de ’cookies’ uit die tijd. Nederlanders namen naar het nieuwe continent de gewoonte mee om aan gasten een ’koekje’ te presenteren. Dat sloeg aan. Ook de draagbare bakoven waarin ze hun traktatie bereidden, de ’bake-oven’, wordt in het Amerikaans nog gebruikt.

In talig opzicht hebben de Nederlanders vooral voedingswaren achtergelaten, zoals ’brandy’ (brandewijn) en ’coleslaw’ (koolsla). Ook dieren, waaronder de ’sea bass’ (zeebaars) en de ’spearing’ (spiering), scoren hoog. Verder veel huisraad, al zijn de ’dobber’ (dobber) en het ’blickey’ (blikje) nu alleen nog regionaal in gebruik.

Verrassend is dat Nederlandse woorden zelfs in indianentalen zijn beland. „Via de Nederlanders kwamen de indianen voor het eerst in aanraking met zoiets als een broek of hemd”, licht Van der Sijs toe. „Dan is het niet zo vreemd dat ze de bijbehorende woorden overnamen.” En zo spraken indianen naar hun beste kunnen van ’pelók’ en ’hámed’. Ze gingen ook aan de haal met de onbekende dieren die onze voorouders binnenbrachten. „Vooral de verdubbelde lokroepen daarvan hebben ze overgenomen. Een kip noemden de indianen ’kipkip’, en een kat ’poespoes’. Tegen de geit zeiden ze ’mekkie’.”

... de kracht van de ontmoeting. We gebruiken hem ook binnen Landstede en leren elkaar zo de taal van de instelling....