Verwachtingen & Trouw

Vandaag las ik de bijdrage van de hoofdredactie van Trouw. Aanstaande zaterdag (1 dec.) publiceert Trouw voor de elfde keer de schoolresultaten van het VO. Hoe ze daar als hoofdredactie naar kijken staat hieronder te lezen. Ik vond het de moeite waard voor mijn blog omdat het woord "verwachting" in de kolom een centrale rol speelt en soms zo haaks lijkt te staan op het bieden van kansen en het ontwikkelen van talent. Woorden die in de scholengroep terugkomen in de missie en de visie op onderwijs . De kolom luidt:

Jaarlijks komen duizenden kinderen in het vmbo terecht terwijl ze op de havo zouden moeten zitten, schreven we deze week op de voorpagina.
Zo’n bericht levert altijd veel reacties op. Over het onderwijs heeft iedereen een mening. Omdat iedereen ermee te maken heeft (gehad). Omdat onderwijs een enorme invloed heeft op je verdere leven. En omdat je weet dat dat voor je kinderen niet anders zal zijn.
Op het bericht over leerlingen die op een te laag niveau werden gezet, kregen we geruststellende reacties: Ach, ik ben zelf op de lts begonnen en heb het geschopt tot universitair docent. Maar ook reacties van ouders die vertelden hoe hun kind dat was overkomen, en hoe moeilijk het tegenwoordig is om dan nog naar een hoger niveau te komen. En van leerkrachten die meldden dat ook het omgekeerde voorkomt en leerlingen te hoog worden ingeschat, zoals de leerling in havo3 die boven het proefwerk natuurkunde schreef: Ik snap er geen reedt van. Met dt!
Het onderwijs staat bol van de verwachtingen. Ambtenaren van OCW verwachten dat scholen doen wat zij bedenken. Ouders verwachten dat de school hun kind naar het hoogst mogelijke niveau brengt. Scholen verwachten van ouders dat zij ook wat tijd steken in het stimuleren en begeleiden van hun kind. En leerlingen verwachten dat als ze de leerkracht lief aankijken, hij die vijf in een zes zal veranderen.
En als het niet loopt zoals gedacht, heeft de ander het gedaan natuurlijk. Je staat soms versteld van de felheid en agressie waarmee de spelers in het onderwijsveld elkaar te lijf gaan. Scholen en leerkrachten zijn dan het gemakkelijkste en dus meest gekozen doelwit. Vaak ten onrechte. Als leerlingen het vertikken om hun huiswerk te maken, en als ouders weigeren hun kind tot de orde te roepen, staat de school machteloos.
Scholen worden door ouders afgerekend op het lot van het kind dat ze zelf hebben voortgebracht. En ze worden door de beleidsmachine afgerekend op hun jaarcijfers, als een onderneming. Gevolg is dat scholen de neiging krijgen op zeker te spelen. De afrekencultuur ondergraaft het streven naar het beste resultaat voor het kind, en stimuleert het streven naar het snelste resultaat: in één keer door het examen zonder zittenblijven.
Nu moet ik onmiddellijk bekennen dat wij zelf bijdragen aan die afrekencultuur. Trouw is lang geleden begonnen met het publiceren van de prestaties van scholen in het voortgezet onderwijs. De nieuwe editie van Schoolprestaties komt op 1 december in de krant. Ik weet dat veel ouders die bestuderen, bijvoorbeeld om een schoolkeuze te maken voor hun kind. En schoolbesturen zullen uitpluizen hoe ze dit jaar uit de meting komen.
Ik kan niet bewijzen dát het gebeurt, maar ik kan me voorstellen dat scholen hun score proberen op te krikken, bijvoorbeeld door leerlingen te ontraden om het ’moeilijke’ profiel natuur & techniek te kiezen, ook als ze ruim voldoende staan voor alle bètavakken, of door de lat van de schoolexamens wat lager te leggen.
Als we aanwijzingen krijgen dat dat op grote schaal gebeurt, moeten we stoppen met het publiceren van Schoolprestaties. Nu doen we dat nog niet. We zijn met de jaarlijkse meting begonnen in een tijd dat er geen enkel inzicht werd gegeven in de prestaties van het voortgezet onderwijs, ook niet door de Onderwijsinspectie. We gaan ervan uit dat onze lezers verstandig genoeg zijn om die meting te zien als een indicatie. En dat ouders en scholen één doel bovenaan houden: het ontwikkelen van de talenten van het kind, op welk niveau die talenten ook liggen en hoeveel tijd dat ook vergt.

Niet alleen het onderwijs leeft van verwachtingen. Ook de Trouwredactie zelf heeft de verwachting dat iedereen met de informatie de goede dingen zal doen... Het laat m.i. zien hoe belangrijk begrippen als vertrouwen, verwachting en talent in het leven zijn.